Γιατί είναι ξεχωριστοί όσοι γνωρίζουν σε βάθος τα μυστικά και τους κώδικες έκφρασής του
Αυτήν την ερώτηση απευθύνω χρόνια τώρα σε ακριβούς πρωταγωνιστές και εργάτες που θεωρούνται εκπρόσωποι του μουσικού αυτού χώρου, χωρίς όμως να καταφέρνω να αποσπάσω πειστικές, τουλάχιστον όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, απαντήσεις.
Σπουδαίοι καλλιτέχνες, δημιουργοί, ερμηνευτές, μουσικοί στέκονται συχνά με έκδηλη αμηχανία απέναντι στο ερώτημα-γρίφο, η λύση του οποίου μάλλον είναι κάτι εντελώς προσωπικό, που ο καθένας ναι μεν κουβαλά μέσα του αλλά μάλλον αδυνατεί να το εντάξει σε νόρμες και κανόνες.
Πιθανόν την ίδια απορία να νιώθουν και όσοι κατά καιρούς, προσδοκούν από μένα να δώσω την ορθή απάντηση στο ίδιο ερώτημα.
Για μένα λαϊκό τραγούδι είναι αυτό που πάνω απ’ όλα στηρίζεται στον άμεσο, περιεκτικό στίχο που περιγράφει καθημερινές στιγμές, μικρές χαρές, λύπες, έρωτες, ήττες, αγωνίες, οράματα, διάθεση για μια άλλη καλύτερη ζήση, προβληματισμούς πάνω στ’ ανθρώπινα, στη γέννηση και στο τέλος, ακόμα και με μεταφυσική ματιά. Όλα αυτά πρέπει να επενδύονται από ταιριαστή μουσική, αντίστοιχης αισθητικής, απλότητας, ομορφιάς και αξίας, που θα παντρεύεται ιδανικά με το λόγο, δίνοντας έμφαση στα μηνύματά του, προεκτείνοντας το νόημα και τη δυναμική του.
Συγχρόνως το τραγούδι που προκύπτει θα πρέπει να αποδίδεται αναλόγως από τους μουσικούς, και μάλιστα με επιλογές και τρόπους σύμφωνους με τον ψυχισμό, την τεχνική και ιδιοσυγκρασία τους, που θα πλουτίζουν ακόμη περισσότερο το σώμα αλλά και το πνεύμα του τραγουδιού. Ο ερμηνευτής καλείται να απογειώσει όλα αυτά τα συστατικά, να υπογραμμίσει κάθε λεπτομέρεια και με το ξεχωριστό ειδικό του βάρος να συγκινήσει, να πουλήσει, να περάσει το τραγούδι στα χείλη, την ψυχή και το είναι του ακροατή.
Δύσκολη υπόθεση το λαϊκό τραγούδι, γι’ αυτό και ανέκαθεν δακτυλοδεικτούμενοι αυτοί που γνώρισαν σε βάθος τα μύρια μυστικά και τους κώδικες έκφρασής του. Σαφώς και δεν πρέπει να ταυτίζουμε απαραίτητα το λαϊκό με το μπουζουκοτράγουδο, ή τέλος πάντων αυτό που έχει τα μπουζούκια σαν κεντρικό πυρήνα. Όμως ακόμα και στο έντεχνο –με την ουσία της λέξης– τραγούδι, αυτά που δικαιώθηκαν στην εποχή τους αλλά και στα χρόνια, σε ένα μεγάλο βαθμό, τέτοιας κοπής τραγούδια ήταν. Ακόμα και με τους τραγουδοποιούς συμβαίνει κάτι αντίστοιχο…
Πόσοι ποιητές αλήθεια δεν ζήλεψαν τους ζωγραφιστούς στίχους-εικόνες-φιλοσοφία-αλήθειες απ’ Το τελευταίο βράδυ μου; Πόσοι μαέστροι τη μελωδία του και πόσοι σπουδαγμένοι μουσικοί, βαρύτονοι και τενόροι την απόδοσή του…
Δυο πόρτες έχει η ζωή
άνοιξα μια και μπήκα.
Σεργιάνισα ένα πρωινό
κι ώσπου να ’ρθει το δειλινό
από την άλλη βγήκα.
Όλα είναι ένα ψέμα
μια ανάσα, μια πνοή.
Σαν λουλούδι κάποιο χέρι
θα μας κόψει μια αυγή.
Κώστας Μπαλαχούτης
Ο λαϊκός συνθέτης και οργανοπαίκτης Βασίλης Καραπατάκης σε εικονογράφηση της Γεωργίας Συριοπούλου (1990). Το έργο παραχώρησε ο μπουζουξής Βασίλης Κορδάτος (μέλος του συγκροτήματος Παίδες Εν Τάξει) για αφιέρωμα του γράφοντος στον Καραπατάκη, στο περιοδικό Δίφωνο
